Muzeum Niepodległości w Warszawie zaprasza do Galerii Brama Bielańska przy ul. Czujnej na wystawę Bataliony Chłopskie. Armia Polskiego Państwa Podziemnego, która jest dostępna od środy do niedzieli w godzinach 10.00-17.00. Ekspozycja jest dostępna do 21 marca 2021 roku.
Bataliony Chłopskie. Największa chłopska armia okupowanej Europy. Szkoła patriotyzmu, odwagi, kuźnia talentów organizacyjnych, wojsko realizmu politycznego.
Burzliwa historia chłopskiego wysiłku zbrojnego nie była wolna od historycznych zakrętów. Jak to w Polsce bywało od wieków, nawet w obliczu niemieckiej okupacji i hitlerowskiego terroru nie uniknięto sporów, zadrażnień, polemik, nawet tragicznych nieporozumień. Polska wieś początkowo masowo wstępowała do Związku Walki Zbrojnej. Taka była zresztą decyzja władz okupacyjnych partii chłopskiej. Szybko jednak pojawiły się nieporozumienia na tle oceny klęski wrześniowej. Ożyły międzywojenne spory polityczne. „Piłsudczycy” i przedstawiciele sanacji gardzili chłopami. Nie inaczej postępowali przedstawiciele przedwojennego obozu narodowego. Współpracę deklarowały jedynie jednostki związane z szeroko pojmowaną lewicą.
Już w 1940 roku Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego (okupacyjny kryptonim „Roch”) zdecydowało o tworzeniu odrębnych struktur ruchu oporu. W sierpniu tego roku utworzono Chłopską Straż (znaną pod kryptonimem („Chłostra”). Jednak aspiracje chłopskich polityków i żołnierzy, powiedzmy wprost – pogardzanych i poniżanych przez inne opcje polityczne – były większe. Już na wiosnę 1941 roku powołano Bataliony Chłopskie. Odtąd formacja ta jest często nazywana zbrojnym ramieniem Stronnictwa Ludowego, Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” oraz części Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej „Siew”. Dalsza historia formacji była nadal różnorodna i niejednolita. Chłopskie wojsko wyrosło na poważną siłę militarną i w konsekwencji polityczną, w szczytowym okresie służyło w BCh blisko 200 tysięcy żołnierzy. Współpracowali owi żołnierze z Gwardią Ludową, z partyzantką radziecką, z wszystkimi walczącymi o wolność i uwolnienie z niemieckiej okupacji. Najważniejszym partnerem była Armia Krajowa. Chociaż oficjalną deklarację scalenia BCh z AK podpisano 30 maja 1943 r., już dużo wcześniej współpracowano przy każdej nadarzającej się okazji.
Bogata literatura przedmiotu, tworzona przeważnie w latach 1945-1989, świadczy o niezwykłym bohaterstwie tej armii oraz notuje wielkie daniny krwi, jaką złożyli w walce o niepodległość chłopi. Pisze o tym w obszernym eseju Janusz Gmitruk.
W okresie po transformacji i zmianie stosunków politycznych, jakie nastąpiły w naszym kraju po 1989 roku, etos BCh ulegał systematycznemu wypieraniu ze świadomości zbiorowej. Tzw. „polityka historyczna”, wahadło proponowanego zainteresowania, przeniesiono na gloryfikowanie prawej strony antyniemieckiego podziemia (czasami słusznie). Stąd obchody 80 lecia Batalionów Chłopskich w 2020 roku nie miały należytej oprawy.
